نتیجه گیری مطلب این هفته کلبه مشاوره، به این صورت که هیچ استانداری برای ساعت مطالعه وجود ندارد. با وجود اینکه در سراسر جهان، برخی محققین با ارایه فرمول مطالعه حاصل از تحقیقات خویش، سعی می کنند به ما بقبولانند که طبق راه و روش آن ها اگر بازه های درس خواندن را تنظیم کنیم، بهترین کیفیت را از مطالعه خواهیم داشت اما بدانید که نمی توان، هیچ قانونی برای مدت زمان بهینه برای مطالعه نوشت، زیرا با انسانی سر و کار دارید که مهارت های مختلفی را از خودش می تواند نشان دهد.
بنابراین، اگر به دنبال این هستید که به شما ساعتی داده شود که طبق آن ساعت ها، مطالعه و استراحت خود را تنظیم کنید، باید به این نکته توجه کنید که خواسته تان، غیر علمی و نادرست است و اگر می پرسید با وجود این همه مقاله جهانی، چرا هیچ قانونی را نمی توان برای مطالعه در نظر گرفت، لازم است تا این مطلب را کامل بخوانید.
ابتدا بیایید مشهورترین فرمول هایی که در بین کنکوری ها، وجود دارد و همگی هم می گویند که یک دانشمند این را کشف کرده است را باهم بخوانیم. طی بررسی هایی که انجام داده ام فرمول های زمانی زیر، بیشترین شیوع را در بین کنکوری ها و دانش آموزان دارد:
فرمول اول بلوک درس خواندن و استراحت برای کنکور و مدرسه: در این روش از شما خواسته می شود که واحدهای درس خواندن خود را 30 به 5 بچینید. این جمله، یعنی به ازای هر 30 دقیقه مطالعه کردن، فقط 5 دقیقه استراحت کنید و دوباره بلوک بعدی مطالعه را که 30 دقیقه است، انجام دهید و 5 دقیقه استراحت کنید و همینطور با این فرمول، ادامه دهید. هر 30 دقیقه مطالعه، 5 دقیقه استراحت در پی خواهد داشت.
فرمول دوم بلوک درس خواندن و استراحت برای کنکور و مدرسه: زمان بندی شما به ازای هر 45 تا 50 دقیقه مطالعه 10 تا 15 دقیقه استراحت باشد. افرادی که پیرو این روش هستند، به این جمله تکیه می کنند که دانشمندان ثابت کرده اند، مغز انسان بیشتر از 50 دقیقه نمی تواند روی یک مبحث، تمرکز کند» برای همین شما هم واحدهای 45 تا 50 دقیقه ای برای مطالعه خود در نظر بگیرید و دوباره 10 تا 15 دقیقه را برای استراحت قرار دهید و همین روند را ادامه دهید.
البته این سوال مطرح است که چطور دانشمندان توانسته اند برای یک مهارت به اسم تمرکز، که می تواند هر روز بهتر از دیروز شود و با تمرین و تکرار به بهتر شدنش کمک کرد، یک سقف تعیین کنند. چنین چیزی با ذات تمرکز همخوانی ندارد بنابراین این جمله غلط است که انسان فلان مقدار می تواند روی یک موضوع تمرکز کند زیرا تمرکز کردن یک مهارت است و شما هر روز می توانید بهتر از دیروز باشید.
فرمول سوم بلوک درس خواندن و استراحت برای کنکور و مدرسه: طرفداران راه سوم مدعی هستند که شما بایستی بلوک 75 دقیقه بسازید و به ازای هر 75 دقیقه، 15 دقیقه مطالعه کنید. آن ها می گویند که یک مطالعه شامل سه قسمت، گرم شدن، عمیق شدن و ریکاوری است و اتفاقا به صورت کاملا دقیق برای این سه قسمت هم زمان بندی تعیین می کنند.
مثلا می گویند در یک واحد مطالعاتی، تا 15 دقیقه اول، مشغول ارتباط برقرار کردن با آن درس هستید و از 15 دقیقه تا 60 دقیقه در اوج آن مبحث قرار دارید و باید 15 دقیقه آخر مطالعه را صرف فرود کنید و آرام آرام خود را از این درس جدا کنید. آن ها تصورشان از مطالعه، چیزی شبیه بلند شدن، پرواز کردن و فرودآمدن هواپیما است و برای هر بخش نیز زمان بندی تعیین می کنند.
فرمول چهارم بلوک درس خواندن و استراحت برای کنکور و مدرسه: آخرین روش نیز چنین حکم صادر می کند که به ازای هر 90 دقیقه، 30 دقیقه استراحت کنید. آن ها معتقد هستند که اگر بخواهید بلوک های درسی خود را کمتر از این مقدار بچینید، دستاوردی نخواهید داشت و همچنین استراحت های کوچک مثلا 10 دقیقه یا 15 دقیقه باعث ریکاوری و رهایی کامل مغز نمی شود. برای همین آن ها مدت زمان 30 دقیقه استراحت را تجویز می کنند تا مغز به خوبی پس از 90 دقیقه مطالعه بتواند استراحت کند.
البته شاید شما هم فرمول های دیگری را شنیده باشید ولی این 4 فرمول بیشترین تکرار را در بین افکار دانش آموزان و کنکوری ها دارد. هر چهار روش نیز، بر پایه تحقیقات و نظریات مختلف چیده شده اند و هر کدام نیز، سندهای خاص خودشان را ارایه می دهند. در پله بعدی، قصد دارم در مورد روش تحقیق پیرامون بدست آوردن زمان بهینه مطالعه» صحبت کنم و برای اینکه خیلی خیلی بهتر این صحبت ها را لمس کنیم، بیایید فرض کنیم ما یک محقق حوزه مطالعه هستیم و می خواهیم مقدار زمان مفید برای درس خواندن و مدت زمان استراحت بین درس ها را استخراج کنیم.
اگر قرار باشد چنین کاری کنیم؛ ابتدا نیاز به انسان هایی داریم که از آن ها بخواهیم در آزمایش ما شرکت کنند. برای همین دو گروه تشکیل می دهیم و کتاب یکسانی را به هر دو گروه خواهیم داد. از گروه اول می خواهیم که با فرمول دوم درس بخوانند و از گروه دوم می خواهیم که با فرمول چهارم درس بخوانند.
بعد از مدتی، از آن ها امتحان می گیریم و مثلا متوجه می شویم که بله، افرادی که به روش فرمول دوم درس خوانده اند بسیار نمرات بهتری نسبت به افرادی که به روش چهارم درس خوانده اند، دست یافته اند پس روش دوم خیلی بهتر از روش چهارم است. البته شاید هم به نتیجه برعکس برسیم و آنگاه بفهمیم که روش چهارم بهتر از روش دوم است.
اما نکته مهمی که اینجا وجود دارد و ما آن را فراموش می کنیم آن است که اگر بارها و بارها این آزمایش تکرار شود، نتایج آن متفاوت خواهد شد چون ما داریم روی موجودی به اسم انسان» تحقیق می کنیم. انسان هایی که هر یک روش های مطالعه شخصی خاص خودشان را دارند. به طور مثال می گویم خیلی ها وقتی می خواهند یک درس حفظی را بخوانند راه می روند و مطالعه می کنند. آیا در این تحقیق، به این عوامل هم توجه می شود؟
ممکن است روش مطالعه من دقیقا اینطور بوده است که 50 دقیقه می خواندم و 15 دقیقه استراحت می کردم و حالا از من می خواهید بدون هیچ آمادگی قبلی و یک دفعه ای از روش چهارم استفاده کنم و همین باعث می شود که وقتی با روش چهارم درس می خوانم، به علت آنکه آمادگی و تمرین نداشته ام، با افت کیفیت رو به رو شوم و همین عامل باعث نتیجه گیری غلط در آزمایش شما شود.
از همه مهمتر، آن کتابی که به این دو گروه دادید چه جنسی داشت؟ حفظی یا تحلیلی؟ چون ممکن است نوع درس هم روی زمان مطالعه و کیفیت آن اثر بگذارد. از این گذشته؛ چرا یک گروه هم تشکیل نمی دهید که هر انسانی به روش شخصی خودش درس بخواند و بعد نتیجه را با چهار فرمول داده شده مقایسه کنید. چه بسا وقتی یک فرد به روشی که سال ها با آن کار کرده، درس می خواند، باعث بهم خوردن کل نتایج شود.
بنابراین وقتی می گویند در حوزه تعیین بهترین زمان برای مطالعه یک درس» تحقیقی بیرون آمده است، بیشتر از آنکه علمی باشد به درد مجلات و سرگرمی می خورد چون می شود هزاران نفر را یافت که با فرمول های دیگری درس می خوانند و بسیار هم موفق هستند. بنابراین، این موضوع هم مثل موضوع مطالعه در روز یا مطالعه در شب: بهترین زمان مطالعه کدام است؟»، می باشد و عمرا نمی شود بر پایه تحقیقات، به یک فرمول برای درس خواندن رسید.
به چاپ رسیدن یک مقاله در یک ژورنال علمی، به معنای درست بودن آن نیست. بارها شده که حتی جایزه نوبل را به فردی داده اند که بعدا فهمیده اند حرفش غلط بوده است. در نتیجه لطفا متر و ملاک شما این نباشد که فلان تحقیق در ژورنال های بین المللی چاپ شده است. عدد سازی کردن و همچنین پایه و اساس نادرست در تحقیق کردن، بسیار فراوان دیده می شود.
در کتاب روانشناسی هیلگارد، فصل اول می خوانیم که تحقیقات حوزه روانشناسی، بسیار حساس هستند؛ از این جهت همیشه معیارتان برای پذیرش یک تحقیق جدید باید همسویی و تایید کردن نتایج پذیرفته شده قبلی باشد. طبق این جمله، اگر مثلا تحقیقی که می گوید 50 دقیقه درس بخوانید و 15 دقیقه استراحت کنید تا بهترین کیفیت را در مطالعه تان داشته باشید، بخواهد علمی و درست باشد آنگاه جمله هر رفتار انسانی قابل ارتقا یافتن و بهتر شدن است» که مورد تایید همگان در علم روانشناسی است را زیر سوال برده است.
پس مقاله ای را دارید می پذیرید که با زیر بنای روانشناسی ناسازگار است؛ در نتیجه ما نمی توانیم به تحقیقات در این حوزه چشم امید بدوزیم. بنابراین هر گونه فرمول سازی برای زمان مطالعه و استراحت بین درس ها، از ریشه و اساس با ذات روانشناسی انسانی سازگاری ندارد و ما تابع هیچ فرمولی نیستم ولی هنوز سوال اصلی پابرجاست: چند ساعت مطالعه کنیم و چند دقیقه استراحت کنیم؟»
قبل از آنکه بخواهیم به این سوال، پاسخ دهیم لازم است یک سوء تفاهم فکری را هم برطرف کنیم و آن هم اینکه عده زیادی در سراسر جهان معتقد هستند که مطالعه یک عادت است و عادت هر فردی با فرد دیگر متفاوت است» که این طرز تفکر نادرست را هم بایستی بررسی و اصلاح کنیم.
اگر بخواهیم این جمله را به صورت درست بنویسم؛ اینطور می شود: مطالعه یک مهارت است و مثل هر مهارت دیگری قابل ارتقا است». اما چرا مطالعه را نمی توان یک عادت به حساب آورد؟
عادت در اصطلاح به معنای کاری است که انسان به صورت ناخودآگاه و بدون صرف قوه تعقل خودش آن را انجام بدهد. در حالیکه شما مطالعه را با صرف انرژی و به صورت کاملا خود آگاه و با در نظر گرفتن تفکر و تعقل انجام می دهید. از سوی دیگر، مغز ما فعالیت هایی را تبدیل به عادت می کند که تکرار پذیر باشند؛ در حالیکه مطالعه فرایندی تکرار پذیر نیست زیرا درس به درس، مطلب به مطلب و همچنین روز به روز، شرایط شما متفاوت از قبل است.
مطالعه را با رانندگی مقایسه کنیم تا بهتر به عمق این مطلب پی ببریم. وقتی کسی رانندگی را تازه می آموزد، با تمام آگاهی خودش مشغول رانندگی می شود و خیلی برایش کار سخت و انرژی بَری است. اما همین فرد پس از چند ماه رانندگی، حالا می تواند همزمان با صحبت کردن در ماشین، به رانندگی نیز بپردازد و با کیفیت بسیار بالایی این کار را انجام می دهد.
در واقع مغز، پس از مدتی، فعالیت رانندگی که یک فعالیت تکراری است را به عادت تبدیل کرد و وقتی به عادت تبدیل شد از حوزه آگاهی ما خارج و دیگر به صورت اتوماتیک انجام می شود. اما مطالعه کردن قابلیت تبدیل به عادت را ندارد. زیرا یک فعالیت تکراری نیست. مطالبی که شما هر روز می خوانید متفاوت از مطالب قبلی است. حتی در یک مطلب یکسان، تست هایی می زنید که با تست قبلی متفاوت هستند.
هر مرحله از مطالعه نیاز به هوشیاری، آگاهی و تمرکز دارد و مغز همیشه در مطالعه در حال مصرف انرژی است و به همین دلیل است که با درس خواندن کنار نمی آید و مانعی بر موفقیت ما می شود. مغز از درس خواندن متنفر است و همیشه با روش های مختلف سعی می کند جلوی ما را بگیرد زیرا درس خواندن قابلیت تبدیل شدن به عادت را ندارد.
اگر درس خواندن به عادت تبدیل می شد آنگاه از دایره هوشیاری ما کنار می رفت و به صورت اتوماتیک اتفاق می افتاد و مغز هم با این فرایند کنار می آمد. بنابراین گفتن این جمله که مطالعه یک عادت است کاملا نادرست است بلکه، مطالعه یک مهارت است دقیقا مثل آرایشگری.
یک فرد وقتی می خواهد آرایشگر شود، هر روز نسبت به روز قبل می تواند پیشرفت کند به طوری که پس از چند ماه، به یک آرایشگر ماهر تبدیل می شود. یک دانش آموز و یا داوطلب کنکور، نیز اگر مطالعه را به چشم یک مهارت نگاه کند آنگاه می تواند پس از چند مدت، به فرد قوی تر در مطالعه تبدیل شود.
بنابراین؛ این طرز تفکر را داریم که مطالعه یک مهارت است و روز به روز می توانیم در این مهارت پیشرفت کنیم و آن را بهتر انجام دهیم». حالا لازم است بدانیم که بهتر شدن در این مهارت به چه معناست؟ چون اگر من بدانم که بهتر شدن یعنی چه آنگاه تابلوی مسیرم برای پیشرفت در مهارت مطالعه، گسترش می یابد و من می دانم که چطوری از وضعیت فعلی خودم با صرف انرژی و زمان مناسب به وضعیت بهینه برسم.
بسیار تاکید دارم از وضعیت بهینه به جای وضعیت ایده آل در مطالعه استفاده کنم چون ایده آل به معنا یک حالت نامشخص است که هرگز محقق نمی شود ولی وضعیت بهینه به این معناست که بر اساس چارچوب هایی می توانیم آن را تعیین و اندازه بزنیم.
برای آنکه بفهمیم در مهارت مطالعه باید به کجا برسیم فقط به این سوال فکر کنیم که کنکور از ما چه می خواهد؟» در واقع کنکور است که تعیین می کند، باید به چه سمتی حرکت کنیم. همانطور که می دانید شما قرار است در کنکور، چیزی حدود 4 ساعت و 10 دقیقه بنشینید و پشت سرهم به درس های مختلف آن پاسخ دهید.
بنابراین نقطه بهینه این است که شما بتوانید به جایی برسید که 4 ساعت و 10 دقیقه نشستن برایتان کار ساده ای باشد. پس من قرار است مهارتم را به سمتی هدایت کنم که پس از گذشت مدت زمان مناسب، بتوانم به این شرایط برسم. همانطور که در همین مطلب اشاره کردم اگر کسی بخواهد بدون تمرین و آمادگی قبلی، به یک باره، مهارت های خودش را ارتقا دهد قطعا با شکست مواجه می شود.
از شما می خواهم که به این نکته دقت نمایید که مهارت مطالعه را باید به آرامی و نرم تغییر دهید و خود را به صورت پله پله به نقطه ای که کنکور از شما انتظار دارد، نزدیک کنید. هیچ دانش آموز و داوطلب کنکوری حق ندارد یک باره و در یک شب تصمیم بگیرد که می خواهد از فردا طولانی مدت بنشیند.
در نتیجه کنکور از ما می خواهد که بتوانیم طولانی مدت بنشنیم و درس بخوانیم طوری که روز جلسه کنکور، یک روز عادی از این نظر برایمان باشد. تابلوی حرکت شما مشخص شده است. می توانید با گام های کوچک خودتان را به این شرایط بهینه برسانید. هرکسی می تواند با توجه به شرایط جسمی و آمادگی خودش، گام هایش را تنظیم کند و خودش را به آن نقطه بهینه مطالعه برساند.
به طور مثال اگر کسی الان می تواند 45 دقیقه درس بخواند و 15 دقیقه استراحت کند، آنگاه این شخص می تواند گام هایش را به این صورت تنظیم کند، هر 8 روز 5 دقیقه به زمان مطالعه اش اضافه کند. یعنی این فرد از امروز تا 8 روز آینده سعی می کند هر 50 دقیقه مطالعه 15 دقیقه استراحت کند. بعد از آن در هشت روز بعدی سعی می کند هر 55 دقیقه ای 15 دقیقه استراحت کند و همین روند با گام های 8 روزه، زمان مطالعه خودش را ارتقا دهد.
دقت کنید؛ برای این گام ها هم هیچ قانونی وجود ندارد. این مثالی که من زدم فقط یک طرح بود و شما می توانید بر اساس توانایی های خودتان آن را کم و زیاد کنید ولی لطفا لطفا حرکت های شتاب زده، گام های سنگین و یک باره زمان مطالعه را افزایش دادن را انجام ندهید زیرا شما پیش زمینه های قبلی و تمرین های کافی ندارید که به یک باره این تغییرات را اعمال کنید. بنابراین پیوسته و آهسته، خودتان را به این مرز از آمادگی برسانید.
یک سوال و دو نکته دیگر باقی مانده است:
یک سوال: اگر ما با تمرین و پله پله بخواهیم زمان مطالعه را زیاد کنیم آنگاه با زمان استراحت چکار کنیم؟ مثلا من که قبلا هر روز 45 دقیقه درس می خواندم و 15 دقیقه استراحت می کردم؛ اگر پس از چند هفته به 70 دقیقه مطالعه رسیدم آنوقت چقدر استراحت کنم؟ یعنی استراحت هایم را با چه روشی افزایش دهم یا اصلا نباید افزایش دهم؟
فکر می کنم پاسخ روشن باشد؛ برای این موضوع هم هیچ فرمولی نداریم. از شما انتظار دارم زمان استراحت های خود را به صورت بهینه انجام دهید. شاید بپرسید بهینه استراحت کردن یعنی چه؟ که این پرسش نیاز به مطلب جداگانه ای دارد که هفته بعد به آن خواهم پرداخت ولی فعلا این جمله را در نظر بگیرید:
آنقدری باید استراحت کنید که کمی فشار از روی مغزتان کمتر شود و اصطلاحا آماده برای دریافت درس بعدی باشید. اگر این فاصله کم باشد، ممکن است درس را پس بزنید و اگر خیلی زیاد باشد برای دریافت درس بعدی، سرد می شوید و تمایل تان از دست می رود. اینکه این فاصله چقدر باید باشد، کاملا قلق گیری خود فرد است و هرکسی با یکی دو روز دقت می تواند اندازه آن را بیرون بکشد.
من به خوبی می دانم که چقدر علاقمند هستید که یک ساعت و عدد به شما معرفی شود و بگویند فلان مقدار درس بخوان و فلان مقدار استراحت کن. من درک می کنم که از نظر روانی، انسان ها عاشق اعداد هستند ولی وقتی می خواهیم علمی زندگی کنیم، آنگاه باید این سختی ها را بپذیریم. علمی زندگی کردن همین سختی را هم دارد زیرا نمی توانیم به سادگی بگوییم که فلان مقدار بخوان و فلان مقدار را استراحت کن.
بنابراین، چون در روز کنکور مجبوریم 4 ساعت و 10 دقیقه بنشینیم پس بهینه بودن مطالعه برای کنکور به این صورت است که من بتوانم خودم را به این مهارت برسانم. این اتفاق زمانی رخ می دهد که به آرامی و با گام های کوچک به پیوسته درس خواندنم اضافه کنم.
نکته یک: برخی گمان می کنند شرکت در کنکور آزمایشی باعث می شود تا بتوانند به 4 ساعت و 10 دقیقه نشستن برسند. دقت کنید که تعداد کنکورهای آزمایشی در بیشترین حالت 20 آزمون است و چطور ممکن است شما فقط با 20 آزمون بخواهید به این مهارت برسید؟ وقتی از مهارت صحبت می کنیم یعنی باید تمرین های پی در پی داشته باشید. بنابراین روی کنکور آزمایشی برای تقویت این مهارت حساب نکنید.
نکته دو: هرچقدر زمان استراحت های شما کمتر باشد از نظر مدیریت زمان برایتان بهتر است. زیرا بیشتر اتلاف زمان به بهانه استراحت وسط درس ایجاد می شود. مثلا بیرون رفتن از اتاق و مشغول صحبت با دیگران شدن، تماشای فیلم، رفتن داخل شبکه اجتماعی و. همگی وقتی رخ می دهند که شما به خیال خودتان مشغول استراحت هستید ولی در واقع مشغول اتلاف زمان هستید.
چکار کنیم به افرادی که در کنکور شرکت می کنند و رقیبای ما هستند فکر نکنیم؟
آیا کسی که از پایه نهم یا دهم برای کنکور شروع کند، خسته می شود؟
مطالعه ,یک ,دقیقه ,درس ,های ,زمان ,به این ,دقیقه استراحت ,15 دقیقه ,را به ,درس خواندن
درباره این سایت