هدف این مطلب آن است که ذهنیت های نادرست و بزرگ نمایی شده دانش آموزان رشته تجربی در مورد درس زیست شناسی را اصلاح کند. بسیاری از دانش آموزان رشته تجربی وقتی اسم تست ترکیبی زیست می آید، تصورات نادرست و عجیبی در مورد این سوالات دارند؛ همین باعث می شود که وقتی درس زیست شناسی را می خوانند، به مطالعه خود شک می کنند یا احساس نیتی و بد بودن روش مطالعه شان را دارند زیرا گوشه ذهن شان، یک غول سازی از تست های ترکیبی دارند.
از سوی دیگر، همیشه یک کلاغ چهل کلاغ ها در مورد درس زیست وجود دارد، برخی از افرادی که در سیستم آموزشی حضور دارند نیز سعی می کنند همیشه یک نوع ترس و نگرانی ایجاد کنند و ترکیبی بودن تست های زیست شناسی را یک موضوع مهم جلوه بدهند و این حس را تلقین کنند که یک دانش آموز تجربی نمی توانند به تنهایی از پس تست های ترکیبی زیست برآید.
جو مدرسه و همکلاسی ها و همچنین شنیدن های نصفه نیمه در حیاط مدرسه نیز عامل دیگری برای شکل گیری ذهنیت منفی نسبت به تست های زیست شناسی شده به طوری که خیلی از کنکوری ها قبل از اینکه تست زیست بزنند، ترس و دلهره این را دارند که زیست یک درس سخت و غیر قابل درک است و آن ها نمی توانند از پس تست ها برآیند.
دانش آموزان و داوطلبانی هم هستند که آنقدر روی ترکیبی بودن تست های کنکور زیست»، ترس ذهنی برای خود ایجاد کرده اند که پاسخ دادن به تست های کنکور آزمایشی و حتی تست های منزل برایشان سخت است و همیشه سعی می کنند از این تست ها دوری کنند و گمان می کنند باید وقتی تست های زیست را بزنند که تسلط روی همه فصل ها داشته باشند و به هیچ وجه نمی توانند تست های ترکیبی را بزنند.
پس به طور خلاصه، جوسازی های ذهنی معلم های مدرسه، فضای تبلیغاتی و ایجاد حس ترس توسط برخی از مدرسان درس زیست شناسی، صحبت های مدرسه ای با همکلاسی ها، شایعه ها و یک کلاغ چهل کلاغ های موجود در سال کنکور، همگی از عواملی است که باعث شده بسیاری از کنکوری های رشته تجربی، یک ذهنیت منفی، بزرگ نمایی شده و ترسناک از سوالات زیست شناسی داشته باشند.
مثل همیشه، برای آنکه با واقعیت ماجرا رو به رو شویم لازم است که بررسی دقیق و تست محور روی سوالات کنکور سراسری زیست داشته باشیم و دقیقا مثل مطلب قبلی به بررسی حقیقت تست های ترکیبی زیست بپردازیم و به دور از جوهای موجود به این سوال پاسخ بدهیم که وقتی می گویند تست های کنکور زیست به صورت ترکیبی طراحی می شود یعنی چه؟»
در مطلب تست های کنکور درس زیست شناسی، ترکیبی هستند یعنی چی؟+ تیپ اول» به بررسی تیپ اول این نوع تست ها پرداختم و اینک می خواهم به مدل دوم تست های ترکیبی زیست بپردازم.
| اگر بخواهم در یک جمله، تیپ دوم تست های ترکیبی درس زیست شناسی را معرفی کنم به این صورت می شود: طراح کنکور با بهره گیری از شباهت ها و تفاوت های ساختاری و آناتومی کلید واژه های زیستی، تست های ترکیبی طراحی می کند. |
برای تشریح جمله بالا قطعا نیاز به مثال می باشد. برای همین در این مطلب قصد دارم روی ویژگی ساختاری هسته دار بودن یاخته یا هسته دار نبودن آن» کار کنم. ابتدا لازم است که به سراغ کتاب های درسی بروم و اطلاعات پیرامون این کلیدواژه را بیرون بکشم و سپس به شما آموزش می دهم که به چه روشی از این اطلاعات تست ترکیبی ساختاری یا آناتومی می سازنند.
دقت داشته باشید که ملاک من کتاب های زیست نظام جدید طبق سال های چاپ زیر می باشد:
1- کتاب زیست شناسی نظام جدید دهم چاپ 96
2- زیست شناسی یازدهم چاپ 97
3- زیست شناسی دوازدهم چاپ 98
در نتیجه شماره صفحه هایی که اعلام می کنم بر اساس این کتاب ها می باشد:
شکل 1 صفحه 14 کتاب زیست شناسی دهم: تصویر هسته را در یک یاخته (سلول) نشان می دهد.
شکل 11 صفحه کتاب زیست شناسی دهم: شکل هسته را در انواع یاخته های ماهیچه ای نمایش می دهد.
صفحه 60 کتاب زیست شناسی دهم: ماهیچه قلبی، ترکیبی از ویژگی های ماهیچه اسکلتی و صاف دارد. همانند ماهیچه اسکلتی، دارای ظاهری مخطط است. از طرف دیگر همانند یاخته های ماهیچه صاف، به طور غیرارادی منقبض می شوند. یاخته های آن بیشتر یک هسته ای و بعضی دو هسته ای اند.
شکل 6 صفحه 60 کتاب زیست شناسی دهم: هسته را در ساختار ماهیچه قلب نشان می دهد.
شکل صفحه 72 کتاب زیست شناسی دهم: خروج هسته از گویچه قرمز را نشان می دهد.
سوال اول فعالیت صفحه 73 کتاب زیست شناسی دهم: به نظر شما چرا در انسان و بسیاری از داران، گویچه های قرمز، هسته و بیشتر اندامک های خود را از دست می دهند؟
صفحه 74 کتاب زیست شناسی دهم: یاخته های خونی، که ضمن گردش در خون، در بافت های مختلف بدن نیز پراکنده می شوند، گویچه های سفید هستند. نقش اصلی آنها، دفاع از بدن در برابر عوامل خارجی است. این یاخته ها هسته دارند.
شکل 9 صفحه 85 کتاب زیست شناسی دهم: هسته را در کپسول بومن نمایش می دهد.
صفحه 92 کتاب زیست شناسی دهم: در تقسیم یاخته گیاهی بعد از تقسیم هسته، لایه ای به نام تیغه میانی تشکیل می شود.
شکل 2 صفحه 92 کتاب زیست شناسی دهم: شکل هسته را در یاخته گیاهی نشان می دهد.
صفحه 102 کتاب زیست شناسی دهم: آوند آبکش از یاخته هایی ساخته می شود که دیواره نخستین سلوی دارند. دیواره عرضی در این یاخته ها صفحه آبکشی دارد. این یاخته ها هسته ندارند، اما زنده اند؛ زیرا میان یاخته آنها از بین نرفته است.
صفحه 2 کتاب زیست شناسی یازدهم: جسم یاخته ای محل قرار گرفتن هسته و انجام سوخت و ساز یاخته های عصبی است و می تواند پیام نیز دریافت کند.
شکل 1 صفحه 2 کتاب زیست شناسی یازدهم: محل قرار گرفتن هسته را در یک سلول عصبی نشان می دهد.
شکل 5 صفحه 24 کتاب زیست شناسی یازدهم: محل قرار گرفتن هسته را در گیرنده های نوری سلول های استوانه ای و مخروطی چشم انسان را نشان می دهد.
صفحه 46 کتاب زیست شناسی یازدهم: یاخته های ماهیچه ای مانند استوانه ای با چندین هسته دیده می شوند. در واقع هر یاخته از به هم پیوستن چند یاخته در دوره جنینی ایجاد می شود و به همین علت چند هسته دارد.
صفحه 80 کتاب زیست شناسی یازدهم: زمانی که یاخته در حال تقسیم نیست، فشردگی کروموزوم های هسته، کمتر و به صورت توده ای از رشته های درهم است که به آن، فامینه (کروماتین) می گویند.
صفحه 80 کتاب زیست شناسی یازدهم: مادّه وراثتی هسته در تمام مراحل زندگی یاخته، به جز تقسیم، به صورت کروماتین است.
صفحه 81 کتاب زیست شناسی یازدهم: هسته یاخته های پیکری ن دو کروموزوم X و مردان یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y دارند.
صفحه 82 کتاب زیست شناسی یازدهم: مرحلۀ S» : دوبرابر شدن دِنای (DNA) هسته، در این مرحله انجام می شود که نتیجه همانند سازی است.
صفحه 83 کتاب زیست شناسی یازدهم: تقسیم یاخته: در این مرحله، دو فرایند تقسیم هسته و تقسیم سیتوپلاسم انجام می شود.
صفحه 84 کتاب زیست شناسی یازدهم: در رشتمان (میتوز) مادّه ژنتیک، که در مرحلۀ S» همانندسازی شده بود، تقسیم می شود و به یاخته های جدید می رسد. کروموزوم ها که در هسته پراکنده اند، ابتدا باید به طور دقیق در وسط یاخته آرایش یابند و به مقدار مساوی بین یاخته های دختری تقسیم شوند.
صفحه 85 کتاب زیست شناسی یازدهم: در این مرحله (مرحله پیش چهر یا پروفاز) پوشش هسته شروع به تخریب می کند.
صفحه 85 کتاب زیست شناسی یازدهم: در این مرحله (پیشاپس چهر یا پرومتافاز)، پوشش هسته و شبکه آندوپلاسمی تجزیه می شوند تا رشته های دوک بتوانند به کروموزوم ها برسند.
صفحه 85 کتاب زیست شناسی یازدهم: واپسین چهر (تلوفاز): رشته های دوک تخریب شده و کروموزوم ها شروع به باز شدن می کنند تا به صورت کروماتین درآیند. پوشش هسته نیز مجددًا تشکیل می شود. در پایان تلوفاز، یاخته دو هسته با ماده ژنتیکی مشابه دارد.
شکل 7 صفحه 85 کتاب زیست شناسی یازدهم: مراحل تقسیم میتوز را نشان می دهد.
صفحه 92 کتاب زیست شناسی یازدهم: در تولید مثل جنسی، دو یاخته جنسی (گامت) با هم ترکیب و هسته های آنها با هم ادغام می شوند. یاخته های مؤثر در تولید مثل جنسی با نوعی تقسیم کاهشی به نام میوز ایجاد می شوند. میوز از دو مرحله کلی میوز ۱و ۲ تشکیل شده است؛ پس از تقسیم هسته نیز تقسیم میان یاخته انجام می شود. پیش از این تقسیم نیز، مانند میتوز، اینترفاز رخ می دهد.
صفحه 93 کتاب زیست شناسی یازدهم: تلوفاز ۱: با رسیدن کروموزوم ها به دو سوی یاخته، پوشش هسته دوباره تشکیل می شود.
صفحه 100 کتاب زیست شناسی یازدهم: اسپرم ها سه قسمت سر، تنه و دم دارند. سر دارای یک هستۀ بزرگ، مقداری سیتوپلاسم و کیسه ای پر از آنزیم به نام تارَک تن (آکروزوم) است. آکروزوم کلاه مانند و در جلوی هسته قرار دارد.
شکل 3 صفحه 100 کتاب زیست شناسی یازدهم: محل قرار گیری هسته را روی اسپرم نشان می دهد.
صفحه 104 کتاب زیست شناسی یازدهم: از تفاوت های اساسی تخمک زایی با اسپرم زایی تقسیم نامساوی سیتوپلاسم است به این صورت که در تخمک زایی پس از هربار تقسیم هسته در میوز تقسیم نامساوی سیتوپلاسم صورت می گیرد؛ در نتیجه یک یاخته بزرگ و یک یاخته کوچک تر به نام گویچه قطبی به وجود می آید. این کار با هدف رسیدن مقدار بیشتری از سیتوپلاسم و اندامک ها به تخمک است تا بتواند در مراحل اولیه رشد و نمو جنین نیازهای آن را برآورده کند.
صفحه 109 کتاب زیست شناسی یازدهم: با ورود سرِ اسپرم به اووسیت، هسته آن به درون سیتوپلاسم وارد می شود. در همین حال، اووسیت ثانویه، میوز را تکمیل می کند و به تخمک تبدیل می شود. هسته تخمک با هسته اسپرم ادغام می شود و یاخته تخم با 23 جفت کروموزوم شکل می گیرد
صفحه 126 کتاب زیست شناسی یازدهم: یکی از یاخته های بافت خورش بزرگ می شود و با تقسیم میوز چهار یاختۀ هاپلوئیدی ایجاد می کند. از این چهار یاخته فقط یکی باقی می ماند که با تقسیم میتوز، ساختاری به نام کیسه رویانی با تعدادی یاخته ایجاد می کند. تخم زا و یاختۀ دو هسته ای از یاخته های کیسه رویانی اند که در لقاح با گامت های نر شرکت می کنند.
صفحه 2 کتاب زیست شناسی دوازدهم: هریک از یاخته های بدن ما ویژگی هایی مانند شکل و اندازه دارند. این ویژگی ها تحت فرمان هسته هستند. دستورالعمل های هسته در حین تقسیم از یاخته ای به یاخته دیگر و در حین تولید مثل از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. اطلاعات و دستورالعمل فعالیت های یاخته در چه قسمتی از هسته ذخیره می شود؟ قبلاً آموختیم که فام تن ها در هسته قرار دارند و در ساختار آنها دِنا (DNA) و پروتئین مشارکت می کنند.
حاشیه صفحه 2 کتاب زیست شناسی دوازدهم: دانشمندی سوئیسی به نام میشر در سال 69 نوکلئیک اسیدها را کشف کرد. او ترکیبات سفید رنگی را از هسته گویچه های سفید انسان و اسپرم ماهی استخراج کرد که نسبت نیتروژن و فسفات در این ترکیبات با نسبت آن در ترکیبات حاصل از بخش های دیگر یاخته متفاوت بود. او این ماده را نوکلئیک اسید (اسید هسته ای) نامید؛ چون از هسته استخراج شده بود و خاصیت اسیدی ضعیفی هم داشت.
صفحه 13 کتاب زیست شناسی دوازدهم: در یوکاریوت ها (هو هسته ای ها) که بقیه موجودات زنده یعنی آغازیان، قارچ ها، گیاهان و جانوران را شامل می شوند، دِنا در هر فام تن به صورت خطی است و مجموعه ای از پروتئین ها که مهم ترین آنها هیستون ها هستند همراه آن قرار دارند. بیشتر دِنا درون هسته قرار دارد که به آن دِنایِ هسته ای می گویند. در یوکاریوت ها علاوه بر هسته در سیتوپلاسم نیز مقداری دِنا وجود دارد که به آن دِنای سیتوپلاسمی می گویند. این نوع از دِنا که حالت حلقوی دارد در راکیزه (میتوکندری) و دیسه (پلاست) دیده می شود.
صفحه 22 کتاب زیست شناسی دوازدهم: پلی پپتید ها بر اساس اطلاعات دنا و توسط رناتن ها در سیتوپلاسم ساخته می شوند. در یاخته های دارای هسته، چون رِناتَن ها درون هسته حضور ندارند، فرایند ساخت پلی پپتید در آن انجام نمی شود.
صفحه 31 کتاب زیست شناسی دوازدهم: پروتئین های ساخته شده در سیتوپلاسم سرنوشت های مختلفی پیدا می کنند. بعضی از این پروتئین ها به شبکۀ آندوپلاسمی و دستگاه گلژی می روند و ممکن است برای ترشح به خارج رفته یا به بخش هایی مثل واکوئول (کریچه) وکافنده تن بروند. بعضی پروتئین ها نیز در سیتوپلاسم می مانند و یا اینکه به راکیزه، هسته و یا دیسه ها می روند. در هر یک از این موارد براساس مقصدی که پروتئین باید برود، توالی های آمینواسیدی در آن وجود دارد که پروتئین را به مقصد هدایت می کند
صفحه 35 کتاب زیست شناسی دوازدهم: در یاخته های یوکاریوتی، بیشتر ژن ها در هسته و برخی در راکیزه و دیسه ها قرار دارند
صفحه 51 کتاب زیست شناسی دوازدهم: ژنگان به کل محتوای ماده وراثتی گفته می شود و برابر است با مجموع محتوای ماده وراثتی هسته ای و سیتوپلاسمی. طبق قرارداد، ژنگان هسته ای را معادل مجموعه ای شامل یک نسخه از هریک از انواع فام تن ها در نظر می گیرند. ژنگان هست های انسان شامل 22 فام تن غیرجنسی و فام تن های جنسی X و Y است.
صفحه 67 کتاب زیست شناسی دوازدهم: راکیزه دنای مستقل از هسته و رِناتَن مخصوص به خود را دارد، بنابراین پروتئین سازی در راکیزه انجام می شود.
صفحه 67 کتاب زیست شناسی دوازدهم: به هر حال راکیزه برای انجام نقش خود در تنفس یاخته ای به پروتئین هایی وابسته است که ژن های آنها در هسته قرار دارند و به وسیله رِناتَن های سیتوپلاسمی ساخته می شوند.
خب تا به اینجای کار، مطالبی که مربوط به هسته می شدند و به طور مستقیم در کتاب درس اشاره شده بود را برایتان نوشته ام. شاید بپرسید که خب فرق این تیپ دوم با تیپ اول چیست؟ چون دقیقا در تیپ اول هم، یک کلید واژه انتخاب کردیم و کل مطالب مرتبط با آن را جمع آوری کردیم و طراح از آن تست ترکیبی طراحی کرده است. فرق این دو تیپ ترکیبی، در ادامه توضیحات مشخص می شود:
در تیپ دوم، طراح کنکور پا را فراتر می گذارد و سعی می کند استدلال و نتیجه گیری هایی را از جمله های کتاب انجام دهد که بنده برایتان چند نمونه را انجام می دهم:
نتیجه 1: همه یاخته های (سلول های) یوکاریوتی هسته دار نیستند. این نتیجه گیری چطوری بدست آمده است؟ اگر دقت کنید در شکل صفحه 72 و سوال اول فعالیت صفحه 73 به این موضوع اشاره شده است که گویچه های قرمز، هسته خود را از دست می دهند. همچنین صفحه 102 کتاب شیمی دهم به این موضوع اشاره کرده است که یاخته های آوند آبکشی در گیاهان آوندی، هسته ندارند. در نتیجه، گویچه قرمز و یاخته های آوند آبکشی در گیاهان آوندی، دو مثال برای سلول های یوکاریوتی هستند که هسته دار نمی باشند.
نتیجه 2: برخی از یاخته های یوکاریوتی می توانند بیش از یک هسته داشته باشند. این جمله صحیح است زیرا در شکل 11- الف صفحه کتاب زیست شناسی دهم، ساختار یاخته های ماهیچه ای اسکلتی را نشان می دهد که دارای چند هسته هستند و یا در صفحه 60 کتاب زیست شناسی دهم چنین گفته شده است که ماهیچه قلبی، ترکیبی از ویژگی های ماهیچه اسکلتی و صاف دارد. همانند ماهیچه اسکلتی، دارای ظاهری مخطط است. از طرف دیگر همانند یاخته های ماهیچه صاف، به طور غیرارادی منقبض می شوند. یاخته های آن بیشتر یک هسته ای و بعضی دو هسته ای اند. همچنین در صفحه 126 کتاب زیست شناسی یازدهم بیان شده است که یکی از یاخته های بافت خورش بزرگ می شود و با تقسیم میوز چهار یاختۀ هاپلوئیدی ایجاد می کند. از این چهار یاخته فقط یکی باقی می ماند که با تقسیم میتوز، ساختاری به نام کیسه رویانی با تعدادی یاخته ایجاد می کند. تخم زا و یاختۀ دو هسته ای از یاخته های کیسه رویانی اند که در لقاح با گامت های نر شرکت می کنند.
نتیجه 3: این امکان وجود دارد که مایع سیتوپلاسمی و کروموزم ها در تماس قرار بگیرند. این عبارت درست است زیرا در صفحه 85 کتاب زیست شناسی یازدهم گفته شده است که در مرحله پیشاپس چهر یا پرومتافاز، پوشش هسته و شبکه آندوپلاسمی تجزیه می شوند تا رشته های دوک بتوانند به کروموزوم ها برسند.
البته نتیجه های بیشتر دیگری هم می شود از این مطالب گرفت. بنابراین تفاوت تیپ اول تست های ترکیبی با تیپ دوم در این است که طراح سعی می کند استدلال های منطقی از جملات کتاب انجام دهد که این استدلال ها به صورت شفاف و مستقیم در کتاب درسی آورده نشده است.
در مطلب هفته بعد از این تیپ تستی، چند نمونه تست حل می کنیم تا بیشتر با آن آشنا شوید.
چکار کنیم به افرادی که در کنکور شرکت می کنند و رقیبای ما هستند فکر نکنیم؟
آیا کسی که از پایه نهم یا دهم برای کنکور شروع کند، خسته می شود؟
های ,زیست ,هسته ,کتاب ,شناسی ,یاخته ,زیست شناسی ,کتاب زیست ,شناسی یازدهم ,می شود ,یاخته های ,زیست شناسی یازدهم ,زیست شناسی دوازدهم ,یاختۀ هاپلوئیدی ایجاد ,چهار یاختۀ هاپلوئیدی
درباره این سایت